โรงเรียนเก่าสุด

โรงเรียนเก่าแก่ที่สุดของไทย ชาย-หญิง

เพื่อนๆ รู้กันไหมว่า ก่อนที่จะมาเป็นโรงเรียนในแบบปัจจุบันนี้ สมัยก่อนเขามีการจัดตั้ง มีที่มาอย่างไร โรงเรียนอะไรเก่าแก่ที่สุด!!? ทั้ง ชาย-หญิง วันนี้ผมมีมีข้อมูลน่าสนใจเกี่ยวกับ ประวัติโรงเรียนเก่าแก่ที่สุดของไทยไม่ใช่แค่โรงเรียน ชาย-หญิง เท่านั้นนะคะ ยังมีเกร็ดน่ารู้เกี่ยวกับการศึกษาอีกมายมาฝากเพื่อนๆ กันด้วยคะ ^^

โรงเรียนเก่าแก่ที่สุดของไทย ชาย-หญิง

ที่เพื่อนๆ teen.mthai รู้กันดีอยู่แล้วว่า การศึกษา การก่อตั้งโรงเรียน เริ่มขึ้นตั้งแต่สมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวฯ รัชกาลที่ ๔ และสืบเนื่องจากการมีชาวต่างประเทศ ได้เริ่มเข้ามาติดต่อ ทางสัมพันธไมตรี ทางการค้า และเข้ามาเผยแพร่ศาสนาคริสต์ ตั้งแต่ในสมัยรัชกาลที่ ๓ ต่อมาในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวฯ นำวิทยาการต่างๆ  ของชาวตะวันตก ก็ได้เข้ามาเผยแพร่มากขึ้น

• เริ่มมีการสอนหนังสือภาษาอังกฤษ ขึ้นในพระบรมมหาราชวังแก่เชื้อพระวงศ์ฝ่ายใน และนอกจากนี้ ยังมีการเรียนวิชาการต่างๆ  เช่น การต่อเรือกำปั่น วิชาแพทย์ วิชาเครื่องจักรกล การเดินเรือ และการถ่ายภาพ เป็นต้น

• ในขณะเดียวกัน ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าฯ นั่นเอง คณะมิชชั่นนารีโดยการนำของหมอบรัดเลย์ ได้นำเอาการพิมพ์หนังสือ และเครื่องพิมพ์เข้ามาในประเทศสยาม จึงได้ มีการพิมพ์หนังสือภาษาไทยขึ้น ออกจำหน่ายจ่ายแจก แก่ประชาชนทั่วไป และแบบเรียนภาษาไทยอย่าง จินดามณี ประถม ก กา ประถม มาลา ก็ได้ถูกจัดพิมพ์ขึ้นด้วย ดังนั้น การศึกษาจึงได้แพร่หลาย และสะดวกขึ้นกว่าที่เจยเป็นมา (หนังสือแบบเรียนภาษาไทยเล่มแรกของไทย คือ จินดามณี ต่อมามีเพิ่มอีก 2 เล่ม คือ ประถม ก กา และ ประถม มาลา )

• ทรงโรงเรียนหลวงขึ้นในพระบรมมหาราชวัง คือ “โรงเรียนนายทหารมหาดเล็ก” ก่อนจะเปลี่ยนชื่อเป็น“โรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ”

โรงสกูล (school) หรือ โรงเรียนหลวง โรงเรียนแรกของเมืองไทย

• หลังจากที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวฯ ทรงขึ้นครองราชสมบัติ ในปีพุทธศักราช 2411 ต่อมาอีกไม่กี่ปี ในปีพุทธศักราช 2414 พระองค์ท่านได้โปรดเกล้าฯ ให้ ตั้งโรงเรียนขึ้นเป็นครั้งแรกในสยามสถานที่ดังกล่าวนี้ คือ โรงสกูลหลวง (โรงเรียนหลวง) และ โรงเรียนหลวงสอนภาษาอังกฤษ

• โรงสกูลหลวง ตั้งอยู่ข้างโรงละครเก่าในสนาม วัดพระศรีรัตนศาสดาราม โดยครูใหญ่คนแรกก็คือ หลวงสารประเสริฐ ปลัดกรมอาลักษณ์ (นามจริง “น้อย  อาจารยางกูร  ต่อมา ได้เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็น “พระศรีสุนทรโวหาร”) และโปรดฯ ให้ตั้งโรงเรียนหลวงสอนภาษาอังกฤษสำหรับสอนภาษาอังกฤษ ให้กับสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ และหม่อมเจ้าต่างกรม ที่ทรงได้เรียนภาษาไทยแล้ว โดยตั้งอยู่ที่ตึกสองชั้น ข้างประตูพิมานไชยศรี ด้านทิศตะวันออก มีนายฟรานซิส  ยอร์ช  แปเตอร์สัน  เป็นครูผู้สอน

โรงเรียนสวนนันทอุยาน (กำเนิด “โรงเรียน” ที่มีคุณลักษณะ เป็นโรงเรียนอย่างแท้จริง)

• ต่อมาเมื่อนาย ฟรานซิส  ยอร์ช  แปเตอร์สัน  ครูสอนภาษาอังกฤษ กราบทูลฯ ขอลากลับยุโปร ในปีพุทธศักราช 2419 โรงเรียนสอนภาษาอังกฤษ จึงต้องเลิกไป จนกระทั่งในปี พุทธศักราช 2422 จึงทรงโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งโรงเรียนสอนภาษาอังกฤษขึ้นมาใหม่  ณ พระราชวัง นันนทอุทยาน  เรียกชื่อว่า “โรงเรียนนันทอุทยาน” หรือ “โรงเรียนสวนนันทอุยาน“  โดยโปรดฯ ให้หมอแมคฟาร์แลนด์ (S.G. Mc. Farland) มิชชั่นนารีชาวอเมริกัน ทำหน้าที่เป็นครูใหญ่ และมีคณะกรรมการคณะหนึ่ง จำนวน 8 ท่าน ทำหน้าที่ควบคุม ดูและจัดการ  และนี่คือกำเนิด “โรงเรียน” ที่มีคุณลักษณะ เป็นโรงเรียนอย่างแท้จริง แทนการเรียนตามวัด หรือบ้าน อย่างที่เคยเป็นมา

โรงเรียนวัดแห่งแรกของไทย

ในสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีพระราชปรารภให้จัดตั้งโรงเรียนขึ้นหลายแห่ง แต่ ส่วนใหญ่จะเป็นโรงเรียนสำหรับราชนิกูลหรือบุตรหลานของข้าราชการ พระองค์จึงได้ทรงโปรดฯ ให้พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าดิศวรกุมาร ตั้งโรงเรียนหลวงขึ้น เพื่อให้บุตรหลานของเหล่าราษฎรได้เล่าเรียน

• ในปี 2427  ที่ได้ มีการตั้งโรงเรียนเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ โรงเรียนหลวง สำหรับราษฎร ขึ้นตามวัดหลายแห่งทั้งในพระนคร และตามหัวเมืองสำคัญ ๆ  ดังนั้น โรงเรียนหลวงสำหรับราษฎรแห่งแรกจึงถือกำเนิดขึ้น ที่กรุงเทพฯ นี่เอง ณ วัดมหรรณพาราม  ถนนตะนาว ตำบลเสาชิงช้า  อำเภอพระนคร  โรงเรียนหลวงสำหรับราษฎร แห่งแรกนี้ ก็คือ “โรงเรียนวัดมหรรณพาราม” หรือ “โรงเรียนวัดมหรรณพ์” โดยเปิดสอนในระดับชั้นอนุบาลถึงระดับชั้นประถมศึกษาแบบสหศึกษา

(ประเพณีไทยเรา ชอบส่งลูกหลานไปเป็นลูกศิษย์พระที่วัด การตั้งโรงเรียนในวัด จึงเป็นการปลูกฝังให้ราษฎรส่งบุตรหลานของตน เข้ามาเรียนหนังสือ โดยไม่มีความรังเกียจโรงเรียน)

โรงเรียนชายล้วนเก่าแก่ที่สุดในประเทศไทย (เอกชน)

เพื่อนๆเคยได้ยินและรู้จัก โรงเรียนในกลุ่มจตุรมิตร กันบ้างรึเปล่า? ซึ่งประกอบไปด้วย โรงเรียนชายล้วนเก่าแก่ 4 สถาบันของประเทศไทยคะ ได้แก่ โรงเรียนกรุงเทพคริสเตียนวิทยาลัย โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย โรงเรียนเทพศิรินทร์ และโรงเรียนอัสสัมชัญ นั่นเอง ..

• โรงเรียนกรุงเทพคริสเตียนวิทยาลัย (Bangkok Christian College หรือ BCC) เป็นโรงเรียน (เอกชน) เก่าแก่ที่สุดของประเทศไทย ปัจจุบันมีอายุ 161 ปี ก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2395 (ค.ศ. 1852) โดยคณะคณะมิชชันนารีอเมริกันเพรสไบทีเรียน ถือเป็น โรงเรียนชายล้วนแห่งแรกในประเทศไทย

โรงเรียนชายล้วนเก่าแก่ที่สุดในประเทศไทย (รัฐบาล)

• โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย (Suankularb Wittayalai School หรือ S.K.) เป็นโรงเรียนรัฐบาลแห่งแรกของประเทศไทย เปิดสอนเฉพาะนักเรียนชายในระดับชั้นมัธยมศึกษา ก่อตั้งขึ้นปี พ.ศ. 2425 ปัจจุบันมีอายุ 131 ปี

• โรงเรียนเทพศิรินทร์ (Debsirin School /ท.ศ. หรือ DS) ได้รับการสถาปนาจาก องค์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อวันที่ 15 มีนาคม พ.ศ. 2428 ปัจจุบันมีอายุ 128 ปี ด้วยพระราชปรารภที่จะทำนุบำรุงการศึกษาเล่าเรียนให้เจริญแพร่หลายขึ้นโดยรวดเร็ว จึงทรงมีพระบรมราชโองการให้จัดการศึกษาสำหรับราษฎรขึ้น โดยมีตึกเรียนหลังแรก (ตอนแรกนั้นโรงเรียนตั้งอยู่ในพื้นที่วัด) ได้รับการออกแบบให้มีศิลปะเป็นแบบโกธิคซึ่งถือว่าเป็นอาคารศิลปะโกธิคยุคแรกและมีที่เดียวในประเทศไทย โดยสมเด็จพระเจ้าวรวงศ์เธอเจ้าฟ้านริศรานุวัดติวงศ์เป็นผู้ออกแบบ และในการนี้ พระยาโชฏึกราชเศรษฐี ได้บริจาคทุนทรัพย์เพื่อสร้างตึกอาคารเรียนขึ้นด้านข้างของตึกเรียนหลังแรกอีกด้วย

โรงเรียนของชาวยุโรปแห่งแรกในประเทศไทย (เอกชน)

• โรงเรียนฝรั่งโรงแรกๆ คือ โรงเรียนอัสสัมชัญ (Assumption College หรือ AC) เป็นโรงเรียนที่เก่าแก่ที่สุดเป็นอันดับ 3 ของประเทศ (โรงเรียนเอกชน) ก่อตั้งโดยโดยบาทหลวงเอมิล กอลมเบต์ วันที่ 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2428 ปัจจุบันมีอายุ 128 ปี

โรงเรียนหญิงล้วนแห่งแรกในประเทศไทย (เอกชน)

     ในเรื่องการศึกษาของหญิงไทย แต่เดิมไม่นิยม ที่จะให้สตรี เล่าเรียนทางหนังสือ นอกจากจะเรียนรู้ในเรื่อง ของการบ้านการเรือน เท่านั้น จะมีสตรีที่เล่าเรียนความรู้ ในด้านหนังสืออยู่บ้าง ก็เฉพาะสตรีชั้นสูงในรั้วในวังเท่านั้น จนกระทั่งมาถึงยุคสมัยของกรุงรัตนโกสินทร์ ภายหลังรัชกาลที่ 4 จึงได้มีการยอมรับที่จะให้สตรีสามัญ สามารถเล่าเรียนทางหนังสือ เกิดขึ้น

•  ”โรงเรียนกุลสตรีวังหลัง” ถูกก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2417  โดยคณะมิชชั่นนารีชาวอเมริกัน เป็น โรงเรียนหญิงล้วนแห่งแรกของประเทศไทย ซึ่งต่อมาโรงเรียนแห่งนี้ ก็คือ “โรงเรียนวัฒนาวิทยาลัย“ ในปัจุบัน

• โรงเรียนวัฒนาวิทยาลัย (Wattana Wittaya Academy) ปัจจุบันมีอายุ 139 ปี ตั้งอยู่ที่ 67 สุขุมวิท 19 แขวงคลองเตยเหนือ เขตวัฒนากรุงเทพมหานคร 10110

• เดิมมีชื่อเรียกว่า “โรงเรียนกุลสตรีวังหลัง” ตั้งอยู่บริเวณพระราชวังหลัง ขณะนั้นเป็นส่วนหนึ่งของโรงพยาบาลศิริราช เป็นโรงเรียนสตรีประจำ และโรงเรียนอนุบาลแห่งแรกของประเทศไทย โดยมิสซิสแฮเรียต เอ็มเฮาส์ เป็นครูใหญ่คนแรก มีจุดมุ่งหมายจัดการเรียนการสอนด้านการอ่านเขียน การศึกษาคริสตจริยธรรม และวิชาเย็บปักถักร้อย ซึ่งเป็นวิชาสำหรับกุลสตรีสมัยนั้น

โรงเรียนหญิงแห่งแรกในประเทศไทย (รัฐบาล)

• พ.ศ. 2440  สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ โปรดเกล้าฯ ให้จัดตั้ง “โรงเรียนเสาวภาผ่องศรี” ขึ้น จากพระนามเดิมของพระองค์ ตรงบริเวณที่เป็นวัง ของพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุลจักรพงษ์  ข้างโรงเรียนราชินี ปากคลองตลาดในเวลานี้ ซึ่งโรงเรียนแห่งนี้ เป็นโรงเรียนไป-กลับ

• ต่อมา พ.ศ. 2444  เมื่อวันที่ 3 พฤษภาคม “โรงเรียนบำรุงสตรีวิชา“ โรงเรียนสตรีของรัฐบาลแห่งแรก เปิดทำการสอน สถานที่ตั้งของโรงเรียนแห่งนี้ก็คือ บ้านเดิมของขุนหลวงพระยาไกรสีห์ (เปล่ง  เวภาระ)  ที่ตำบลบ้านหม้อ

(ภายหลัง โรงเรียนเสาวภาผ่องศรี ได้ยุบรวมกับ โรงเรียนบำรุงสตรีวิชา กลายเป็น โรงเรียนเสาวภา ในเวลาต่อมา)

โรงเรียนประจำหญิงล้วนแห่งแรกในประเทศไทย (เอกชน) 

• พ.ศ. 2423  พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตั้ง “โรงเรียนสุนันทาลัย” ขึ้น ที่ปากคลองตลาด เพื่อเป็นอนุสาวรีย์ แด่สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทา กุมารีรัตน์ แต่ตั้งอยู่ไม่นาน โรงเรียนประจำสำหรับสตรีแห่งแรก ที่จัดตั้งขึ้น ก็มีอันต้องเลิกล้มไป

• ต่อมา พ.ศ. 2448  สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ  ได้โปรดฯ ให้ตั้งโรงเรียนสตรีขึ้นอีกแห่งหนึ่ง ที่ตรงบริเวณตึก มุมถนนอัษฎางค์ กับถนนจักรเพชร  ตำบลปากคลองตลาด แล้วพระราชทานนามว่า “โรงเรียนราชินี” (RJ) แต่ในเวลาต่อมา ได้ย้ายไปอยู่ที่ข้างวังหน้า ข้างวังพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศวรฤทธิ์  ตรงข้ามกับโรงพยาบาลทหารบก ที่ถนนพระอาทิตย์  จนถึงปี พุทธศักราช 2449  จึงย้ายมาอยู่ที่ตึก สุนันทาลัย  ปากคลองตลาด  หรือในสถานที่ตั้งปัจจุบันนี้เอง การก่อตั้งรวม ปัจจุบันมีอายุ 133 ปี

โรงเรียนคอนเวนต์เก่าแก่ในประเทศไทย

• โรงเรียนอัสสัมชัญคอนแวนต์ซึ่งสร้างในปี 2448 , โรงเรียนซางตาครู้สคอนแวนต์ซึ่งสร้างในปี 2449 และโรงเรียนเซนต์โยเซฟคอนแวนต์ถูกสร้างขึ้นเป็นอันดับที่ 3 สร้างในปี 2450 เป็นโรงเรียนหนึ่งในเครือของคณะภคินี เซนต์ปอล เดอ ชาร์ตร กลุ่มคณะนักบวชสตรีในคริสต์ศาสนาที่เดินทางมาจากฝรั่งเศสเมื่อปี พ.ศ. 2441 เข้ามาเผยแพร่ธรรมและช่วยส่งเสริมงานพัฒนาสังคมไทยด้านการศึกษา การรักษาพยาบาลและการช่วยเหลือบรรเทาทุกข์ผู้ยากไร้

• ในช่วงแรกโรงเรียนรับนักเรียนจากบุตรและธิดาชาวยุโรป ที่เข้ามาพำนักอาศัยในประเทศไทย ซึ่งหลักสูตรการศึกษาจะเน้นทางด้านภาษา ใช้ภาษาอังกฤษและภาษาฝรั่งเศสเป็นหลัก ในด้านวิชาการจะเน้นการศึกษาเช่น คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ ประวัติศาสตร์ ภูมิศาสตร์ จริยธรรม วาดเขียน ดนตรี และการฝีมือ หลังจากนั้นบรรดาคหบดี ข้าราชการ และพ่อค้าชาวไทยได้ให้ความสนใจและเริ่มนิยมส่งบุตรหลานของตนมาเข้ารับการศึกษาในโรงเรียน 

• ในสมัยก่อนนั้น โรงเรียนคอนแวนต์ ถือว่าเป็นอีกโรงเรียนหนึ่งที่ พวกผู้ดีมีสตางค์นิยมส่งลูกเข้าโรงเรียนฝรั่งเพราะสอนภาษาอังกฤษดี อบรมเรื่องระเบียบวินัย และความสะอาดเรียบร้อย ภาษาไทยเรียนวันละชั่วโมงเดียว ใช้หนังสือดรุณศึกษาที่ฝรั่งเขียนวิชา นอกนั้นเป็นภาษาอังกฤษ

• ส่วน ค่าเล่าเรียน โรงเรียนคอนแวนต์ ราคาสูงมาก! ถ้าเทียบกับโรงเรียนหญิงระดับดีในขณะนั้นเลยทีเดียว

เกร็ดน่ารู้ โรงเรียนในกลุ่มจตุรมิตร

• เพื่อนๆเคยได้ยินและรู้จัก โรงเรียนในกลุ่มจตุรมิตร กันบ้างรึเปล่า? ซึ่งประกอบไปด้วย โรงเรียนชายล้วนเก่าแก่ 4 สถาบันของประเทศไทยคะ ได้แก่ โรงเรียนกรุงเทพคริสเตียนวิทยาลัย โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย โรงเรียนเทพศิรินทร์ และโรงเรียนอัสสัมชัญ นั่นเอง ..

• ซึ่งในทุกๆ 2 ปี จะมีการแข่งขันฟุตบอลประเพณีจตุรมิตรสามัคคี ระดับมัธยมศึกษา ระหว่าง 4 โรงเรียนชายล้วน เพื่อเป็นการเชื่อมความสามัคคีของครูอาจารย์ นักเรียน ทั้งฝ่ายนักกีฬา ฝ่ายกองเชียร์ และยังรวมไปถึงกลุ่มศิษย์เก่าอีกด้วย

เขียนเรียบเรียงโดย teen.mthai

อ้างอิง allknowledges,สยามอารยะ,haab.catholic,wikipedia

(ขอบคุณสำหรับข้อมูลดีๆครับ)

เครดิต : mthai.com